Christ III (The Judgement)

fols. 20v–32v

ð4onne2 m2id fe2re2 foldbuende

se micla dæg meahtan dryhtnes

æt midre niht mægne bihlæmeð,

scire gesceafte, swa oft sceaða fæcne,

þeof þristlice, þe on þystre fareð,

on sweartre niht, sorglease hæleð

semninga forfehð slæpe gebundne,

eorlas ungearwe yfles genægeð.

Swa on Syne beorg somod up cymeð

mægenfolc micel, meotude getrywe,

beorht ond bliþe. Him weorþeð blæd gifen!

þonne from feowerum foldan sceatum,

þam ytemestum eorþan rices,

englas ælbeorhte on efen blawað

byman on brehtme. Beofað middangeard,

hruse under hæleþum. Hlydað tosomne,

trume ond torhte, wið tungla gong,

singað ond swinsiaþ suþan ond norþan,

eastan ond westan, ofer ealle gesceaft.

Weccað of deaðe dryhtgumena bearn,

eall monna cynn, to meotudsceafte

egeslic of þære ealdan moldan, hatað hy upp astandan

sneome of slæpe þy fæstan. þær mon mæg sorgende folc

gehyran hygegeomor, hearde gefysed,

cearum cwiþende cwicra gewyrhtu,

forhte afærde. þæt bið foretacna mæst

þara þe ær oþþe sið æfre gewurde

monnum oþywed, þær gemengde beoð

onhælo gelac engla ond deofla,

beorhtra ond blacra. Weorþeð bega cyme,

hwitra ond sweartra, swa him is ham sceapen

ungelice, englum ond deoflum.

þonne semninga on Syne beorg

suþaneastan sunnan leoma

cymeð of scyppende scynan leohtor

þonne hit men mægen modum ahycgan,

beorhte blican, þonne bearn godes

þurh heofona gehleodu hider oðyweð.

Cymeð wundorlic Cristes onsyn,

æþelcyninges wlite, eastan fram roderum,

on sefan swete sinum folce,

biter bealofullum, gebleod wundrum,

eadgum ond earmum ungelice.

He bið þam godum glædmod on gesihþe,

wlitig, wynsumlic, weorude þam halgan,

on gefean fæger, freond ond leoftæl,

lufsum ond liþe leofum monnum

to sceawianne þone scynan wlite,

weðne mid willum, waldendes cyme,

mægencyninges, þam þe him on mode ær

wordum ond weorcum wel gecwemdun.

He bið þam yflum egeslic ond grimlic

to geseonne, synnegum monnum,

þam þær mid firenum cumað, forð forworhte.

þæt mæg wites to wearninga þam þe hafað wisne geþoht,

þæt se him eallunga owiht ne ondrædeð,

se for ðære onsyne egsan ne weorþeð

forht on ferðe, þonne he frean gesihð

ealra gesceafta ondweardne faran

mid mægenwundrum mongum to þinge,

ond him on healfa gehwone heofonengla þreat

ymbutan farað, ælbeorhtra scolu,

hergas haligra, heapum geneahhe.

Dyneð deop gesceaft, ond fore dryhtne færeð

wælmfyra mæst ofer widne grund.

Hlemmeð hata leg, heofonas berstað,

trume ond torhte, tungol ofhreosað.

þonne weorþeð sunne sweart gewended

on blodes hiw, seo ðe beorhte scan

ofer ærworuld ælda bearnum;

mona þæt sylfe, þe ær moncynne

nihtes lyhte, niþer gehreoseð

ond steorran swa some stredað of heofone,

þurh ða strongan lyft stormum abeatne.

Wile ælmihtig mid his engla gedryht,

mægencyninga meotod, on gemot cuman,

þrymfæst þeoden. Bið þær his þegna eac

hreþeadig heap. Halge sawle

mid hyra frean farað, þonne folca weard

þurh egsan þrea eorðan mægðe

sylfa geseceð. Weorþeð geond sidne grund

hlud gehyred heofonbyman stefn,

ond on seofon healfa swogað windas,

blawað brecende bearhtma mæste,

weccað ond woniað woruld mid storme,

fyllað mid fere foldan gesceafte.

ðonne heard gebrec, hlud, unmæte,

swar ond swiðlic, swegdynna mæst,

ældum egeslic, eawed weorþeð.

þær mægen werge monna cynnes

wornum hweorfað on widne leg,

þa þær cwice meteð cwelmende fyr,

sume up, sume niþer, ældes fulle.

þonne bið untweo þæt þær Adames

cyn, cearena full, cwiþeð gesargad,

nales fore lytlum, leode geomre,

ac fore þam mæstan mægenearfeþum,

ðonne eall þreo on efen nimeð

won fyres wælm wide tosomne,

se swearta lig, sæs mid hyra fiscum,

eorþan mid hire beorgum, ond upheofon

torhtne mid his tunglum. Teonleg somod

þryþum bærneð þreo eal on an

grimme togædre. Grornað gesargad

eal middangeard on þa mæran tid|

Swa se gifra gæst grundas geondseceð;

hiþende leg heahgetimbro

fylleð on foldwong fyres egsan,

widmære blæst woruld mid ealle,

hat, heorogifre. Hreosað geneahhe

tobrocene burgweallas. Beorgas gemeltað

ond heahcleofu, þa wið holme ær

fæste wið flodum foldan sceldun,

stið ond stæðfæst, staþelas wið wæge,

wætre windendum. þonne wihta gehwylce,

deora ond fugla, deaðleg nimeð,

færeð æfter foldan fyrswearta leg,

weallende wiga. Swa ær wæter fleowan,

flodas afysde, þonne on fyrbaðe

swelað sæfiscas; sundes getwæfde

wægdeora gehwylc werig swelteð,

byrneþ wæter swa weax. þær bið wundra ma

þonne hit ænig on mode mæge aþencan,

hu þæt gestun ond se storm ond seo stronge lyft

brecað brade gesceaft. Beornas gretað,

wepað wanende wergum stefnum,

heane, hygegeomre, hreowum gedreahte.

Seoþeð swearta leg synne on fordonum,

ond goldfrætwe gleda forswelgað,

eall ærgestreon eþelcyninga.

ðær bið cirm ond cearu, ond cwicra gewin,

gehreow ond hlud wop bi heofonwoman,

earmlic ælda gedreag. þonan ænig ne mæg,

firendædum fah, frið gewinnan,

legbryne losian londes ower,

ac þæt fyr nimeð þurh foldan gehwæt,

græfeð grimlice, georne aseceð

innan ond utan eorðan sceatas,

oþþæt eall hafað ældes leoma

woruldwidles wom wælme forbærned.

ðonne mihtig god on þone mæran beorg

mid þy mæstan mægenþrymme cymeð,

heofonengla cyning, halig scineð,

wuldorlic ofer weredum, waldende god,

ond hine ymbutan æþelduguð betast,

halge herefeðan, hlutre blicað,

eadig engla gedryht. Ingeþoncum

forhte beofiað fore fæder egsan.

Forþon nis ænig wundor hu him woruldmonna

seo unclæne gecynd, cearum sorgende,

hearde ondrede, ðonne sio halge gecynd,

hwit ond heofonbeorht, heagengla mægen,

for ðære onsyne beoð egsan afyrhte,

bidað beofiende beorhte gesceafte

dryhtnes domes. Daga egeslicast

weorþeð in worulde, þonne wuldorcyning

þurh þrym þreað þeoda gehwylce,

hateð arisan reordberende

of foldgrafum, folc anra gehwylc,

cuman to gemote moncynnes gehwone.

þonne eall hraðe Adames cynn

onfehð flæsce, weorþeð foldræste

eardes æt ende. Sceal þonne anra gehwylc

fore Cristes cyme cwic arisan,

leoðum onfon ond lichoman,

edgeong wesan. Hafað eall on him

þæs þe he on foldan in fyrndagum,

godes oþþe gales, on his gæste gehlod,

geara gongum, hafað ætgædre bu,

lic ond sawle. Sceal on leoht cuman

sinra weorca wlite ond worda gemynd

ond heortan gehygd fore heofona cyning.

ðonne biþ geyced ond geedniwad

moncyn þurh meotud. Micel ariseð

dryhtfolc to dome, siþþan deaþes bend

toleseð liffruma. Lyft bið onbærned,

hreosað heofonsteorran, hyþað wide

gifre glede, gæstas hweorfað

on ecne eard. Opene weorþað

ofer middangeard monna dæde.

Ne magun hord weras, heortan geþohtas,

fore waldende wihte bemiþan.

Ne sindon him dæda dyrne, ac þær bið dryhtne cuð

on þam miclan dæge, hu monna gehwylc

ær earnode eces lifes,

ond eall ondweard þæt hi ær oþþe sið

worhtun in worulde. Ne bið þær wiht forholen

monna gehygda, ac se mæra dæg

hreþerlocena hord, heortan geþohtas,

ealle ætyweð. ær sceal geþencan

gæstes þearfe, se þe gode mynteð

bringan beorhtne wlite, þonne bryne costað,

hat, heorugifre, hu gehealdne sind

sawle wið synnum fore sigedeman.

ðonne sio byman stefen ond se beorhta segn,

ond þæt hate fyr ond seo hea duguð,

ond se engla þrym ond se egsan þrea,

ond se hearda dæg ond seo hea rod,

ryht aræred rices to beacne,

folcdryht wera biforan bonnað,

sawla gehwylce þara þe sið oþþe ær

on lichoman leoþum onfengen.

ðonne weoroda mæst fore waldende,

ece ond edgeong, ondweard gæð

neode ond nyde, bi noman gehatne,

berað breosta hord fore bearn godes,

feores frætwe. Wile fæder eahtan

hu gesunde suna sawle bringen

of þam eðle þe hi on lifdon.

ðonne beoð bealde þa þe beorhtne wlite

meotude bringað. Bið hyra meaht ond gefea

swiðe gesæliglic sawlum to gielde,

wuldorlean weorca. Wel is þam þe motun

on þa grimman tid gode lician|

þær him sylfe geseoð sorga mæste,

synfa men, sarigferðe.

Ne bið him to are þæt þær fore ellþeodum

usses dryhtnes rod ondweard stondeð,

beacna beorhtast, blode bistemed,

heofoncyninges hlutran dreore,

biseon mid swate þæt ofer side gesceaft

scire scineð. Sceadu beoð bidyrned

þær se leohta beam leodum byrhteð.

þæt þeah to teonum geteod weorþeð,

þeodum to þrea, þam þe þonc gode

womwyrcende wita ne cuþun,

þæs he on þone halgan beam ahongen wæs

fore moncynnes manforwyrhtu,

þær he leoflice lifes ceapode,

þeoden moncynne, on þam dæge,

mid þy weorðe, þe no wom dyde

his lichoma leahtra firena,

mid þy usic alysde. þæs he eftlean wile

þurh eorneste ealles gemonian,

ðonne sio reade rod ofer ealle

swegle scineð on þære sunnan gyld.

On þa forhtlice firenum fordone,

swearte synwyrcend, sorgum wlitað,

geseoð him to bealwe þæt him betst bicwom,

þær hy hit to gode ongietan woldan.

Ond eac þa ealdan wunde ond þa openan dolg

on hyra dryhtne geseoð dreorigferðe,

swa him mid næglum þurhdrifan niðhycgende

þa hwitan honda ond þa halgan fet,

ond of his sidan swa some swat forletan,

þær blod ond wæter bu tu ætsomne

ut bicwoman fore eagna gesyhð,

rinnan fore rincum, þa he on rode wæs.

Eall þis magon him sylfe geseon þonne,

open, orgete, þæt he for ælda lufan,

firenfremmendra, fela þrowade.

Magun leoda bearn leohte oncnawan

hu hine lygnedon lease on geþoncum,

hysptun hearmcwidum, ond on his hleor somod

hyra spatl speowdon. Spræcon him edwit,

ond on þone eadgan ondwlitan swa some

helfuse men hondum slogun,

folmum areahtum ond fystum eac,

ond ymb his heafod heardne gebigdon

beag þyrnenne, blinde on geþoncum,

dysge ond gedwealde. Gesegun þa dumban gesceaft,

eorðan ealgrene ond uprodor,

forhte gefelan frean þrowinga,

ond mid cearum cwiðdun, þeah hi cwice næron,

þa hyra scyppend sceaþan onfengon

syngum hondum. Sunne wearð adwæsced,

þream aþrysmed; þa sio þeod geseah

in Hierusalem godwebba cyst

þæt ær ðam halgan huse sceolde

to weorþunga weorud sceawian;

ufan eall forbærst þæt hit on eorþan læg

on twam styccum. þæs temples segl,

wundorbleom geworht to wlite þæs huses,

sylf slat on tu, swylce hit seaxes ecg

scearp þurhwode. Scire burstan

muras ond stanas monge æfter foldan,

ond seo eorðe eac, egsan myrde,

beofode on bearhtme, ond se brada sæ

cyðde cræftes meaht ond of clomme bræc

up yrringa on eorþan fæðm,

ge on stede scynum steorran forleton

hyra swæsne wlite. On þa sylfan tid

heofon hluttre ongeat hwa hine healice

torhtne getremede tungolgimmum;

forþon he his bodan sende, þa wæs geboren ærest

gesceafta scircyning. Hwæt, eac scyldge men

gesegon to soðe, þy sylfan dæge

þe on þrowade, þeodwundor micel,

þætte eorðe ageaf þa hyre on lægun.

Eft lifgende up astodan

þa þe heo ær fæste bifen hæfde,

deade bibyrgde, þe dryhtnes bibod

heoldon on hreþre. Hell eac ongeat,

scyldwreccende, þæt se scyppend cwom,

waldende god, þa heo þæt weorud ageaf,

hloþe of ðam hatan hreþre. Hyge wearð mongum blissad,

sawlum sorge toglidene. Hwæt, eac sæ cyðde

hwa hine gesette on sidne grund,

tirmeahtig cyning; forþon he hine tredne him

ongean gyrede, þonne god wolde

ofer sine yðe gan. Eahstream ne dorste

his frean fet flode bisencan,

ge eac beamas onbudon hwa hy mid bledum sceop,

monge, nales fea, ða mihtig god

on hira anne gestag þær he earfeþu

geþolade fore þearfe þeodbuendra,

laðlicne deað leodum to helpe.

ða wearð beam monig blodigum tearum

birunnen under rindum, reade ond þicce;

sæp wearð to swate. þæt asecgan ne magun

foldbuende þurh frod gewit,

hu fela þa onfundun þa gefelan ne magun

dryhtnes þrowinga, deade gesceafte.

þa þe æþelast sind eorðan gecynda,

ond heofones eac heahgetimbro,

eall fore þam anum unrot gewearð,

forhtafongen. þeah hi ferðgewit

of hyra æþelum ænig ne cuþen,

wendon swa þeah wundrum, þa hyra waldend for

of lichoman. Leode ne cuþon,

modblinde men meotud oncnawan,

flintum heardran, þæt hi frea nerede

fram hellcwale halgum meahtum,

alwalda god. þæt æt ærestan

foreþoncle men from fruman worulde

þurh wis gewit, witgan dryhtnes,

halge higegleawe, hæleþum sægdon,

oft, nales æne, ymb þæt æþele bearn,

ðæt se earcnanstan eallum sceolde

to hleo ond to hroþer hæleþa cynne

weorðan in worulde, wuldres agend,

eades ordfruma, þurh þa æþelan cwenn|

Hwæs weneð se þe mid gewitte nyle

gemunan þa mildan meotudes lare,

ond eal ða earfeðu þe he fore ældum adreag,

forþon þe he wolde þæt we wuldres eard

in ecnesse agan mosten?

Swa þam bið grorne on þam grimman dæge

domes þæs miclan, þam þe dryhtnes sceal,

deaðfirenum forden, dolg sceawian,

wunde ond wite. On werigum sefan

geseoð sorga mæste, hu se sylfa cyning

mid sine lichoman lysde of firenum

þurh milde mod, þæt hy mostun manweorca

tome lifgan, ond tires blæd

ecne agan. Hy þæs eðles þonc

hyra waldende wita ne cuþon;

forþon þær to teonum þa tacen geseoð

orgeatu on gode, ungesælge,

þonne Crist siteð on his cynestole,

on heahsetle, heofonmægna god,

fæder ælmihtig. Folca gehwylcum

scyppend scinende scrifeð bi gewyrhtum,

eall æfter ryhte rodera waldend.

ðonne beoð gesomnad on þa swiþran hond

þa clænan folc, Criste sylfum

gecorene bi cystum, þa ær sinne cwide georne

lustum læstun on hyra lifdagum,

ond þær womsceaþan on þone wyrsan dæl

fore scyppende scyrede weorþað,

hateð him gewitan on þa winstran hond,

sigora soðcyning, synfulra weorud.

þær hy arasade reotað ond beofiað

fore frean forhte, swa fule swa gæt,

unsyfre folc, arna ne wenað.

ðonne bið gæsta dom fore gode sceaden

wera cneorissum, swa hi geworhtun ær,

þær bið on eadgum eðgesyne

þreo tacen somod, þæs þe hi hyra þeodnes wel

wordum ond weorcum willan heoldon.

An is ærest orgeate þær

þæt hy fore leodum leohte blicaþ,

blæde ond byrhte ofer burga gesetu.

Him on scinað ærgewyrhtu,

on sylfra gehwam sunnan beorhtran.

Oþer is to eacan ondgete swa some,

þæt hy him in wuldre witon waldendes giefe,

ond on seoð, eagum to wynne,

þæt hi on heofonrice hlutre dreamas

eadge mid englum agan motun.

ðonne bið þridde, hu on þystra bealo

þæt gesælige weorud gesihð þæt fordone

sar þrowian, synna to wite,

weallendne lig, ond wyrma slite

bitrum ceaflum, byrnendra scole.

Of þam him aweaxeð wynsum gefea,

þonne hi þæt yfel geseoð oðre dreogan,

þæt hy þurh miltse meotudes genæson.

ðonne hi þy geornor gode þonciað

blædes ond blissa þe hy bu geseoð,

þæt he hy generede from niðcwale

ond eac forgeaf ece dreamas;

bið him hel bilocen, heofonrice agiefen.

Swa sceal gewrixled þam þe ær wel heoldon

þurh modlufan meotudes willan.

ðonne bið þam oþrum ungelice

willa geworden. Magon weana to fela

geseon on him selfum, synne genoge

atolearfoða ær gedenra.

þær him sorgendum sar oðclifeð,

þroht þeodbealu, on þreo healfa.

An is þara þæt hy him yrmþa to fela,

grim helle fyr, gearo to wite

ondweard seoð, on þam hi awo sculon,

wræc winnende, wærgðu dreogan.

þonne is him oþer earfeþu swa some

scyldgum to sconde, þæt hi þær scoma mæste

dreogað fordone. On him dryhten gesihð

nales feara sum firenbealu laðlic,

ond þæt ællbeorhte eac sceawiað

heofonengla here, ond hæleþa bearn,

ealle eorðbuend ond atol deofol,

mircne mægencræft, manwomma gehwone

magun þurh þa lichoman, leahtra firene,

geseon on þam sawlum. Beoð þa syngan flæsc

scandum þurhwaden swa þæt scire glæs,

þæt mon yþæst mæg eall þurhwlitan.

ðonne bið þæt þridde þearfendum sorg,

cwiþende cearo, þæt hy on þa clænan seoð,

hu hi fore goddædum glade blissiað,

þa hy, unsælge, ær forhogdun

to donne þonne him dagas læstun;

ond be hyra weorcum wepende sar

þæt hi ær freolice fremedon unryht.

Geseoð hi þa betran blæde scinan;

ne bið him hyra yrmðu an to wite,

ac þara oþerra ead to sorgum,

þæs þe hy swa fægre gefean on fyrndagum

ond swa ænlice anforletun,

þurh leaslice lices wynne,

earges flæschoman idelne lust.

þær hi ascamode, scondum gedreahte,

swiciað on swiman; synbyrþenne,

firenweorc berað, on þæt þa folc seoð.

Wære him þonne betre þæt hy bealodæde,

ælces unryhtes, ær gescomeden

fore anum men, eargra weorca,

godes bodan sægdon þæt hi to gyrne wiston

firendæda on him. Ne mæg þurh þæt flæsc se scrift

geseon on þære sawle, hwæþer him mon soð þe lyge

sagað on hine sylfne, þonne he þa synne bigæð.

Mæg mon swa þeah gelacnigan leahtra gehwylcne,

yfel unclæne, gif he hit anum gesegð,

ond nænig bihelan mæg on þam heardan dæge

wom unbeted, ðær hit þa weorud geseoð.

Eala, þær we nu magon wraþe firene

geseon on ussum sawlum, synna wunde,

mid lichoman leahtra gehygdu,

eagum unclæne ingeþoncas!

Ne þæt ænig mæg oþrum gesecgan

mid hu micle elne æghwylc wille

þurh ealle list lifes tiligan,

feores forhtlice, forð aðolian,

synrust þwean ond hine sylfne þrean,

ond þæt wom ærran wunde hælan,

þone lytlan fyrst þe her lifes sy,

þæt he mæge fore eagum eorðbuendra

unscomiende eðles mid monnum

brucan bysmerleas, þendan bu somod

lic ond sawle lifgan mote|

Nu we sceolon georne gleawlice þurhseon

usse hreþercofan heortan eagum,

innan uncyste. We mid þam oðrum ne magun,

heafodgimmum, hygeþonces ferð

eagum þurhwlitan ænge þinga,

hwæþer him yfel þe god under wunige,

þæt he on þa grimman tid gode licie,

þonne he ofer weoruda gehwylc wuldre scineð

of his heahsetle hlutran lege.

þær he fore englum ond fore elþeodum

to þam eadgestum ærest mæðleð,

ond him swæslice sibbe gehateð,

heofona heahcyning; halgan reorde

frefreð he fægre ond him friþ beodeð,

hateð hy gesunde ond gesenade

on eþel faran engla dreames,

ond þæs to widan feore willum neotan:

Onfoð nu mid freondum mines fæder rice

þæt eow wæs ær woruldum wynlice gearo,

blæd mid blissum, beorht eðles wlite,

hwonne ge þa lifwelan mid þam leofstum,

swase swegldreamas, geseon mosten.

Ge þæs earnedon þa ge earme men,

woruldþearfende, willum onfengun

on mildum sefan. ðonne hy him þurh minne noman

eaðmode to eow arna bædun,

þonne ge hyra hulpon ond him hleoð gefon,

hingrendum hlaf ond hrægl nacedum;

ond þa þe on sare seoce lagun,

æfdon unsofte, adle gebundne,

to þam ge holdlice hyge staþeladon

mid modes myne. Eall ge þæt me dydon,

ðonne ge hy mid sibbum sohtun, ond hyra sefan trymedon

forð on frofre. þæs ge fægre sceolon

lean mid leofum lange brucan.

Onginneð þonne to þam yflum ungelice

wordum mæðlan þe him bið on þa wynstran hond,

þurh egsan þrea, alwalda god.

Ne þurfon hi þonne to meotude miltse gewenan,

lifes ne lissa, ac þær lean cumað

werum bi gewyrhtum worda ond dæda,

reordberendum; sceolon þone ryhtan dom

anne geæfnan, egsan fulne.

Bið þær seo miccle milts afyrred

þeodbuendum, on þam dæge,

þæs ælmihtigan, þonne he yrringa

on þæt fræte folc firene stæleð

laþum wordum, hateð hyra lifes riht

ondweard ywan þæt he him ær forgeaf

syngum to sælum. Onginneð sylf cweðan,

swa he to anum sprece, ond hwæþre ealle mæneð,

firensynnig folc, frea ælmihtig:

Hwæt, ic þec mon minum hondum

ærest geworhte, ond þe ondgiet sealde.

Of lame ic þe leoþo gesette, geaf ic ðe lifgendne gæst,

arode þe ofer ealle gesceafte, gedyde ic þæt þu onsyn hæfdest,

mægwlite me gelicne. Geaf ic þe eac meahta sped,

welan ofer widlonda gehwylc, nysses þu wean ænigne dæl,

ðystra þæt þu þolian sceolde. þu þæs þonc ne wisses.

þa ic ðe swa scienne gesceapen hæfde,

wynlicne geworht, ond þe welan forgyfen

þæt ðu mostes wealdan worulde gesceaftum,

ða ic þe on þa fægran foldan gesette

to neotenne neorxnawonges

beorhtne blædwelan, bleom scinende,

ða þu lifes word læstan noldes,

ac min bibod bræce be þines bonan worde.

Fæcnum feonde furþor hyrdes,

sceþþendum scaþan, þonne þinum scyppende.

Nu ic ða ealdan race anforlæte,

hu þu æt ærestan yfle gehogdes,

firenweorcum forlure þæt ic ðe to fremum sealde.

þa ic þe goda swa fela forgiefen hæfde

ond þe on þam eallum eades to lyt

mode þuhte, gif þu meahte sped

efenmicle gode agan ne moste,

ða þu of þan gefean fremde wurde,

feondum to willan feor aworpen.

Neorxnawonges wlite nyde sceoldes

agiefan geomormod, gæsta eþel,

earg ond unrot, eallum bidæled

dugeþum ond dreamum, ond þa bidrifen wurde

on þas þeostran weoruld, þær þu þolades siþþan

mægenearfeþu micle stunde,

sar ond swar gewin ond sweartne deað,

ond æfter hingonge hreosan sceoldes

hean in helle, helpendra leas.

ða mec ongon hreowan þæt min hondgeweorc

on feonda geweald feran sceolde,

moncynnes tuddor mancwealm seon,

sceolde uncuðne eard cunnian,

sare siþas. þa ic sylf gestag,

maga in modor, þeah wæs hyre mægdenhad

æghwæs onwalg. Wearð ic ana geboren

folcum to frofre. Mec mon folmum biwond,

biþeahte mid þearfan wædum, ond mec þa on þeostre alegde

biwundenne mid wonnum claþum. Hwæt, ic þæt for worulde geþolade!

Lytel þuhte ic leoda bearnum, læg ic on heardum stane,

cildgeong on crybbe. Mid þy ic þe wolde cwealm afyrran,

hat helle bealu, þæt þu moste halig scinan

eadig on þam ecan life, forðon ic þæt earfeþe wonn|

Næs me for mode, ac ic on magugeoguðe

yrmþu geæfnde, arleas licsar,

þæt ic þurh þa wære þe gelic,

ond þu meahte minum weorþan

mægwlite gelic, mane bidæled.

Ond fore monna lufan min þrowade

heafod hearmslege; hleor geþolade,

oft ondlata, arleasra spatl,

of muðe onfeng, manfremmendra.

Swylce hi me geblendon bittre tosomne

unswetne drync ecedes ond geallan.

ðonne ic fore folce onfeng feonda geniðlan,

fylgdon me mid firenum, fæhþe ne rohtun,

ond mid sweopum slogun. Ic þæt sar for ðe

þurh eaðmedu eall geþolade,

hosp ond heardcwide. þa hi hwæsne beag

ymb min heafod heardne gebygdon,

þream biþrycton, se wæs of þornum geworht.

ða ic wæs ahongen on heanne beam,

rode gefæstnad, ða hi ricene mid spere

of minre sidan swat ut guton,

dreor to foldan, þæt þu of deofles þurh þæt

nydgewalde genered wurde.

ða ic, womma leas, wite þolade,

yfel earfeþu, oþþæt ic anne forlet

of minum lichoman lifgendne gæst.

Geseoð nu þa feorhdolg þe ge gefremedun ær

on minum folmum ond on fotum swa some,

þurh þa ic hongade hearde gefæstnad;

meaht her eac geseon orgete nu gen

on minre sidan swatge wunde.

Hu þær wæs unefen racu unc gemæne!

Ic onfeng þin sar þæt þu moste gesælig

mines eþelrices eadig neotan,

ond þe mine deaðe deore gebohte

þæt longe lif þæt þu on leohte siþþan,

wlitig, womma leas, wunian mostes.

Læg min flæschoma in foldan bigrafen,

niþre gehyded, se ðe nængum scod,

in byrgenne, þæt þu meahte beorhte uppe

on roderum wesan, rice mid englum.

For hwon forlete þu lif þæt scyne

þæt ic þe for lufan mid mine lichoman

heanum to helpe hold gecypte?

Wurde þu þæs gewitleas þæt þu waldende

þinre alysnesse þonc ne wisses?

Ne ascige ic nu owiht bi þam bitran

deaðe minum þe ic adreag fore þe,

ac forgield me þin lif, þæs þe ic iu þe min

þurh woruldwite weorð gesealde;

ðæs lifes ic manige þe þu mid leahtrum hafast

ofslegen synlice sylfum to sconde.

For hwan þu þæt selegescot þæt ic me swæs on þe

gehalgode, hus to wynne,

þurh firenlustas, fule synne,

unsyfre bismite sylfes willum?

Ge þu þone lichoman þe ic alysde me

feondum of fæðme, ond þa him firene forbead,

scyldwyrcende scondum gewemdest.

For hwon ahenge þu mec hefgor on þinra honda rode

þonne iu hongade? Hwæt, me þeos heardra þynceð!

Nu is swærra mid mec þinra synna rod

þe ic unwillum on beom gefæstnad,

þonne seo oþer wæs þe ic ær gestag,

willum minum, þa mec þin wea swiþast

æt heortan gehreaw, þa ic þec from helle ateah,

þær þu hit wolde sylfa siþþan gehealdan.

Ic wæs on worulde wædla þæt ðu wurde welig in heofonum,

earm ic wæs on eðle þinum þæt þu wurde eadig on minum.

þa ðu þæs ealles ænigne þonc

þinum nergende nysses on mode.

Bibead ic eow þæt ge broþor mine

in woruldrice wel aretten

of þam æhtum þe ic eow on eorðan geaf,

earmra hulpen. Earge ge þæt læstun,

þearfum forwyrndon þæt hi under eowrum þæce mosten

in gebugan, ond him æghwæs oftugon,

þurh heardne hyge, hrægles nacedum,

moses meteleasum. þeah hy him þurh minne noman

werge, wonhale, wætan bædan,

drynces gedreahte, duguþa lease,

þurste geþegede, ge him þriste oftugon.

Sarge ge ne sohton, ne him swæslic word

frofre gespræcon, þæt hy þy freoran hyge

mode gefengen. Eall ge þæt me dydan,

to hynþum heofoncyninge. þæs ge sceolon hearde adreogan

wite to widan ealdre, wræc mid deoflum geþolian.”

ðonne þær ofer ealle egeslicne cwide

sylf sigora weard, sares fulne,

ofer þæt fæge folc forð forlæteð,

cwið to þara synfulra sawla feþan:

Farað nu, awyrgde, willum biscyrede

engla dreames, on ece fir

þæt wæs Satane ond his gesiþum mid,

deofle gegearwad ond þære deorcan scole,

hat ond heorogrim. On þæt ge hreosan sceolan!

Ne magon hi þonne gehynan heofoncyninges bibod,

rædum birofene. Sceolon raþe feallan

on grimne grund þa ær wiþ gode wunnon.

Bið þonne rices weard reþe ond meahtig,

yrre ond egesful. Ondweard ne mæg

on þissum foldwege feond gebidan|

Swapeð sigemece mid þære swiðran hond

þæt on þæt deope dæl deofol gefeallað

in sweartne leg, synfulra here

under foldan sceat, fæge gæstas

on wraþra wic, womfulra scolu

werge to forwyrde on witehus,

deaðsele deofles. Nales dryhtnes gemynd

siþþan gesecað, synne ne aspringað,

þær hi leahtrum fa, lege gebundne,

swylt þrowiað. Bið him synwracu

ondweard undyrne; þæt is ece cwealm.

Ne mæg þæt hate dæl of heoloðcynne

in sinnehte synne forbærnan

to widan feore, wom of þære sawle,

ac þær se deopa seað dreorge fedeð,

grundleas giemeð gæsta on þeostre,

æleð hy mid þy ealdan lige, ond mid þy egsan forste,

wraþum wyrmum ond mid wita fela,

frecnum feorhgomum, folcum scendeð.

þæt we magon eahtan ond on an cweþan,

soðe secgan, þæt se sawle weard,

lifes wisdom, forloren hæbbe,

se þe nu ne giemeð hwæþer his gæst sie

earm þe eadig, þær he ece sceal

æfter hingonge hamfæst wesan.

Ne bisorgað he synne to fremman,

wonhydig mon, ne he wihte hafað

hreowe on mode þæt him halig gæst

losige þurh leahtras on þas lænan tid.

ðonne mansceaða fore meotude forht,

deorc on þam dome standeð, ond deaðe fah,

wommum awyrged, bið se wærloga

fyres afylled. Feores unwyrðe,

egsan geþread, ondweard gode

won ond wliteleas hafað werges bleo,

facentacen feores. ðonne firena bearn

tearum geotað, þonne þæs tid ne biþ,

synne cwiþað; ac hy to sið doð

gæstum helpe, ðonne þæs giman nele

weoruda waldend, hu þa womsceaþan

hyra ealdgestreon on þa openan tid

sare greten. Ne biþ þæt sorga tid

leodum alyfed, þæt þær læcedom

findan mote, se þe nu his feore nyle

hælo strynan þenden her leofað.

Ne bið þær ængum godum gnorn ætywed,

ne nængum yflum wel, ac þær æghwæþer

anfealde gewyrht ondweard wigeð.

Forðon sceal onettan, se þe agan wile

lif æt meotude, þenden him leoht ond gæst

somodfæst seon. He his sawle wlite

georne bigonge on godes willan,

ond wær weorðe worda ond dæda,

þeawa ond geþonca, þenden him þeos woruld,

sceadum scriþende, scinan mote,

þæt he ne forleose on þas lænan tid

his dreames blæd ond his dagena rim,

ond his weorces wlite ond wuldres lean,

þætte heofones cyning on þa halgan tid

soðfæst syleð to sigorleanum

þam þe him on gæstum georne hyrað.

þonne heofon ond hel hæleþa bearnum,

fira feorum, fylde weorþeð.

Grundas swelgað godes ondsacan,

lacende leg laðwende men,

þreað þeodsceaþan, ond no þonan læteð

on gefean faran to feorhnere,

ac se bryne bindeð bidfæstne here,

feoð firena bearn. Frecne me þinceð

þæt þas gæstberend giman nellað,

men on mode, þonne man fremmað,

hwæt him se waldend to wrace gesette,

laþum leodum. þonne lif ond deað

sawlum swelgað. Bið susla hus

open ond oðeawed, aðlogum ongean,

ðæt sceolon fyllan firengeorne men

sweartum sawlum. þonne synna to wrace

scyldigra scolu ascyred weorþeð

heane from halgum on hearmcwale.

ðær sceolan þeofas ond þeodsceaþan,

lease ond forlegene, lifes ne wenan,

ond mansworan morþorlean seon,

heard ond heorogrim. þonne hel nimeð

wærleasra weorud, ond hi waldend giefeð

feondum in forwyrd; fa þrowiað

ealdorbealu egeslic. Earm bið se þe wile

firenum gewyrcan, þæt he fah scyle

from his scyppende ascyred weorðan

æt domdæge to deaðe niþer,

under helle cinn in þæt hate fyr,

under liges locan, þær hy leomu ræcað

to bindenne ond to bærnenne

ond to swingenne synna to wite.

ðonne halig gæst helle biluceð,

morþerhusa mæst, þurh meaht godes,

fyres fulle, ond feonda here,

cyninges worde. Se biþ cwealma mæst

deofla ond monna! þæt is dreamleas hus,

ðær ænig ne mæg ower losian

caldan clommum. Hy bræcon cyninges word,

beorht boca bibod; forþon hy abidan sceolon

in sinnehte, sar endeleas,

firendædum fa, forð þrowian,

ða þe her forhogdun heofonrices þrym.

þonne þa gecorenan fore Crist berað

beorhte frætwe. Hyra blæd leofað

æt domdæge, agan dream mid gode

liþes lifes, þæs þe alyfed biþ

haligra gehwam on heofonrice.

ðæt is se eþel þe no geendad weorþeð,

ac þær symle forð synna lease

dream weardiað, dryhten lofiað,

leofne lifes weard, leohte biwundne,

sibbum bisweðede, sorgum biwerede,

dreamum gedyrde, dryhtne gelyfde.

Awo to ealdre engla gemanan

brucað mid blisse, beorhte mid lisse,

freogað folces weard. Fæder ealra geweald

hafað ond healdeð haligra weorud.

ðær is engla song, eadigra blis,

þær is seo dyre dryhtnes onsien

eallum þam gesælgum sunnan leohtra.

ðær is leofra lufu, lif butan endedeaðe,

glæd gumena weorud, gioguð butan ylde,

heofonduguða þrym, hælu butan sare,

ryhtfremmendum ræst butan gewinne,

domeadigra dæg butan þeostrum,

beorht blædes full, blis butan sorgum,

frið freondum bitweon forð butan æfestum,

gesælgum on swegle, sib butan niþe

halgum on gemonge. Nis þær hungor ne þurst,

slæp ne swar leger, ne sunnan bryne,

ne cyle ne cearo, ac þær cyninges giefe

awo brucað eadigra gedryht,

weoruda wlitescynast, wuldres mid dryhten:~|

Newsletter

Contact / Feedback